LED podszafkowe w kuchni - dlaczego warto i jak je zrobić dobrze

Podszafkowe LED to najpraktyczniejsze oświetlenie blatu: zero cieni, niskie zużycie prądu, wygodna obsługa. Warunek: musi być dobrze zaplanowane. Błąd na etapie doboru taśmy, zasilacza czy profilu skutkuje migotaniem, przegrzewaniem lub słabym światłem.

Poniżej dostajesz sprawdzoną, polową instrukcję: jakie parametry wybrać, gdzie ukryć zasilacz, jak poprowadzić przewody i na co uważać, żeby montaż poszedł gładko. Zakładamy standardową kuchnię w bloku lub domu, odcinki podszafkowe 2-4 m łącznie.

Cel jest prosty: równomierny strumień światła na blacie, neutralna barwa, bez kłopotów eksploatacyjnych. Robimy to raz i dobrze.

• Taśma LED 24 V, CRI 90+, 3000-4000 K, 8-12 W/m - 5 m: 80-150 zł
• Profil aluminiowy nawierzchniowy z mlecznym kloszem, 2 m - 2-3 szt.: 25-40 zł/szt.
• Zasilacz 24 V 60-100 W slim: 60-150 zł
• Przewód 2×0,5 mm2 (czerwony/czarny), 10-15 m: 1,5-2 zł/m
• Złączki lutownicze termokurczliwe lub koszulki + cyna: 10-25 zł
• Ściemniacz lub włącznik dotykowy/podblatowy: 40-120 zł
• Alkohol izopropylowy do odtłuszczania: 15-20 zł
• Wkręty 3×12 i kołki do profili: 8-12 zł
• Opcja: czujnik zbliżeniowy lub ruchu do szafek: 60-120 zł

Plan i pomiar - bez tego ani rusz

Zacznij od pomiarów i trasy kabli. To pozwoli dobrać długości profili, moc taśmy i zasilacza oraz zdecydować, gdzie schować zasilacz i sterownik.

Kroki planowania

• Zmierz długości dolnych krawędzi szafek wiszących i zaznacz przerwy na okap, gniazdka, narożniki.
• Sprawdź, gdzie masz najbliższe bezpieczne 230 V - zwykle wewnątrz szafki z okapem lub sąsiadującej.
• Zdecyduj, czy chcesz jeden ciąg światła na całość, czy sekcje (np. lewa-prawa) z osobnym sterowaniem.
• Wyznacz miejsca wejścia i zejścia kabli - unikaj przewiertów przez widoczne boki szafek.
• Przy długich odcinkach 2,5 m+ zaplanuj zasilanie równoległe z dwóch stron lub w środku, aby zminimalizować spadki napięcia.

Dobór komponentów - taśma, profil, zasilacz

Taśma LED - parametry, które mają znaczenie

• Napięcie: 24 V jest stabilniejsze na dłuższych odcinkach niż 12 V - mniejsze spadki napięcia i równomierniejsze światło.
• Moc na metr: 8-12 W/m zapewni realne oświetlenie robocze blatu. 5 W/m często jest za słabe.
• Gęstość diod: 120-180 LED/m da równomierną linię bez kropek przy mlecznym kloszu.
• CRI 90+ - wierne kolory jedzenia i blatów. CRI 80 bywa zbyt płaski.
• Barwa: 3000 K ciepła lub 3500-4000 K neutralna - zależnie od stylu i barwy blatu. Unikaj mieszania barw w jednej kuchni.
• IP: przy zlewie wybierz IP44 lub profil z uszczelką; poza strefą mokrą wystarczy IP20 w profilu.

Profil aluminiowy i dyfuzor

• Profil nawierzchniowy kątowy 30-45° kieruje światło na blat, a nie w ścianę - praktyczne i estetyczne.
• Profil płaski pod dnem szafek - dyskretny, ale bardziej podatny na oślepianie. Sprawdza się przy głębokich szafkach.
• Dyfuzor mleczny niweluje kropkowanie. Matowy, nie przezroczysty.
• Długości: 2 m są standardem; lepiej łączyć profile w niewidocznych miejscach, np. nad płytą lub zlewem.
• Chłodzenie: aluminium odprowadza ciepło - taśma żyje dłużej. Nie przyklejaj taśm bezpośrednio do płyty meblowej.

Zasilacz i okablowanie

• Moc zasilacza: suma mocy wszystkich metrów taśmy x 1,25 zapas. Przykład: 3 m x 10 W/m = 30 W, zasilacz 40 W minimum, lepiej 60 W.
• Typ: zasilacz LED 24 V DC, slim do szafki, z zabezpieczeniami. Nie stosuj zasilaczy wtyczkowych bez wentylacji do dużych mocy.
• Przewody: 2×0,5 mm2 do krótkich odcinków do 2-3 m; przy dłuższych odcinkach rozważ 2×0,75 mm2.
• Złączki vs lutowanie: lutowanie jest pewniejsze i cieńsze. Złączki używaj awaryjnie lub w miejscach serwisowych.

Bezpieczne zasilanie i topologie połączeń

Gdzie ukryć zasilacz

• Najczęściej w szafce z okapem: jest zasilanie 230 V i miejsce na wentylację.
• Alternatywnie w sąsiedniej szafce górnej na górnej półce, z otworami wentylacyjnymi 2-3 cm.
• Nie montuj zasilacza nad płytą grzewczą ani tuż przy ścianie z gorącym kominem. Temperatura skraca żywotność.

Schematy połączeń

• Połączenie równoległe: każdy odcinek taśmy podłączony własnymi przewodami do zasilacza lub rozdzielacza. Najstabilniejsze.
• Połączenie szeregowe odcinków taśmy jest błędem - powoduje spadki jasności na końcu.
• Przy długim jednym ciągu zasilaj z dwóch stron lub ze środka, aby wyrównać napięcie.
• Sterownik ściemniający włącza się między zasilacz DC a taśmę. Jeśli chcesz sterować z klasycznego włącznika ściennego, doprowadź 230 V do zasilacza i użyj włącznika po jego stronie.

Ochrona IP i elektryka w kuchni

• Strefa zlewu: minimum IP44 lub profil z uszczelką i zachowanie odległości od strumienia wody. Nie przecinaj taśm nad samą komorą.
• Obwód z różnicówką 30 mA. Unikaj łączeń 230 V w korpusie szafki bez puszki.
• Przewody niskonapięciowe prowadź wzdłuż tylnej krawędzi dna szafki, zabezpiecz opaskami i peszlem w przelotach.

Montaż krok po kroku

1. Przygotowanie

• Przymierz profile, przytnij je brzeszczotem do aluminium lub ukośnicą z tarczą do Al.
• Przyłóż profile pod dnem szafek i zaznacz otwory. Sprawdź, czy nie trafisz w wkręty zawieszek.
• Odtłuść spód szafek i profile alkoholem izopropylowym, poczekaj aż odparuje.

2. Przewierty i prowadzenie kabli

• Wywierć przeloty 8-10 mm między sąsiednimi szafkami przy tylnej ściance dna. Wlej krótko peszel, żeby nie przecierać przewodów.
• Zaprowadź przewody 2×0,5 mm2 do każdego profilu osobno, zostaw zapas 10-15 cm na końcówkach.

3. Montaż profili

• Przykręć profile wkrętami 3×12 co 40-50 cm. W narożach użyj łączników lub dotnij profile pod kątem 45°.
• Przymierz dyfuzory, ale na razie ich nie zatrzaskuj.

4. Przygotowanie taśmy

• Przytnij taśmę tylko w miejscach oznaczonych nożyczkami. Zachowaj równą długość z profilem z 2-3 mm luzem.
• Jeśli zasilasz od środka, przygotuj dwa odcinki i przewidź łączenie w profilu z maskownicą.
• Polutuj przewody do padów + i - zgodnie z oznaczeniami. Zabezpiecz termokurczem.

5. Przyklejenie taśmy

• Odklej folię kleju na taśmie, przyklej do profilu, dociskając równomiernie. Jeśli klej jest słaby, użyj cienkiej taśmy dwustronnej termoprzewodzącej.
• Unikaj przegięć i dociskania diod. Przerwy i narożniki rozwiąż odcinkami, nie łam taśmy.

6. Podłączenia i test

• Podłącz przewody taśmy do wyjścia sterownika, a sterownik do zasilacza 24 V DC. Sprawdź polaryzację.
• Włącz zasilanie, sprawdź równomierność świecenia i barwę. Zgaś światło ogólne, oceń cienie.
• Jeśli widać spadek jasności na końcu - dołóż zasilanie z drugiej strony lub zwiększ przekrój przewodu.

7. Wykończenie

• Wepnij dyfuzory, zamontuj zaślepki końcowe, zamaskuj przewody w przelotach listwami lub korytkami.
• Ustaw minimalny i maksymalny poziom ściemniania, zapisz scenę, jeśli sterownik to umożliwia.

Sterowanie i ergonomia

Włączanie i ściemnianie

• Włącznik podblatowy zbliżeniowy - wygodny, bezdotykowy, dobry przy gotowaniu.
• Ściemniacz dotykowy w profilu - estetyczny, ale wymaga dostępu. Upewnij się, że nie koliduje z uchwytem frontu.
• Sterownik RF lub Zigbee - jeśli chcesz spójne sceny z oświetleniem sufitowym. Zwróć uwagę na miejsce anteny i sygnał w meblach.

Praktyczne ustawienia

• Barwa 3000-3500 K jest najczęściej najlepsza do blatów drewnianych i laminatów.
• Ustaw start na 60-70% mocy - pełna moc rzadko jest potrzebna, a diody mniej się grzeją.
• Jeśli masz dwa niezależne ciągi, zrób lewy i prawy obwód dla różnych zadań i oszczędzania energii.

Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć

• Zasilanie 12 V przy 3-4 m odcinkach - skutkuje ciemnieniem końca. Wybierz 24 V lub zasilanie z obu stron.
• Brak profilu aluminiowego - taśma się przegrzewa, szybciej żółknie i traci strumień.
• Taśma 5 W/m - ładna poświata, ale nie oświetli roboczo blatu. Minimum 8-10 W/m.
• Łączenia w strefie mokrej bez IP - ryzyko awarii. Przenoś połączenia do wnętrza profilu lub suchych stref.
• Przypadkowe skręcenia przewodów bez lutowania - po czasie śniedzieją i migoczą. Lutuj i zabezpieczaj termokurczem.
• Dyfuzor przezroczysty - kropki diod przeszkadzają. Wybierz mleczny.

Konserwacja i szybkie naprawy

• Czyszczenie: wilgotna mikrofibra, bez agresywnych środków. Tłuszcz usuwaj delikatnie płynem do naczyń.
• Gdy sekcja nie świeci: sprawdź polaryzację i spoiny lutownicze przy najbliższym zasilaniu.
• Migotanie całego obwodu: przegrzany lub przeciążony zasilacz - sprawdź temperaturę i moc.
• Po latach żółknięcie taśmy: wymień tylko taśmę, zostaw profil. To 20-30 minut pracy na odcinek.

Koszt i czas - realnie

Dla typowej kuchni z 3 m profili i taśmy o mocy 10 W/m: łączny koszt materiałów 300-650 zł, zależnie od jakości taśmy, profili i sterowania. Czas montażu dla sprawnej osoby: 3-4 godziny z testami i porządkami.

Podsumowanie

• Wybierz 24 V, CRI 90+, 8-12 W/m i barwę 3000-4000 K.
• Stosuj profile aluminiowe z mlecznym dyfuzorem dla chłodzenia i równomiernego światła.
• Zasilaj odcinki równolegle, długie ciągi z dwóch stron lub ze środka.
• Ukryj zasilacz w wentylowanej szafce, z dostępem serwisowym.
• Lutuj połączenia i zabezpieczaj termokurczem, odtłuszczaj powierzchnie przed klejeniem.
• Zadbaj o IP w strefie zlewu i RCD w obwodzie.
• Ustaw ściemnianie - komfort i dłuższa żywotność diod.

FAQ

12 V czy 24 V do podszafkowego LED?

24 V zapewnia mniejsze spadki napięcia i bardziej równomierne światło na długich odcinkach. 12 V tylko przy krótkich sekcjach do ok. 1,5-2 m.

Jaka barwa światła do kuchni?

3000 K dla ciepłego, przytulnego efektu; 3500-4000 K dla neutralnego, bardziej roboczego. Unikaj mieszania barw w jednym ciągu.

Czy muszę używać profili aluminiowych?

Tak, jeśli chcesz trwałości. Profil chłodzi taśmę, poprawia estetykę i ułatwia montaż dyfuzora oraz sterownika.

Gdzie najlepiej umieścić zasilacz?

W szafce górnej, zwykle przy okapie, z dostępem i wentylacją. Unikaj miejsc gorących i mokrych.